“Sau 1975, số lượng quân nhân giải ngũ vào thời bình tăng đột ngột, nhiều người không học nghề, không bằng cấp, cứ thế xuất ngũ nên phải kiếm tạm những việc lặt vặt sinh nhai qua ngày.” 

Thằng Tý ngồi cạnh bên bà ngoại, cái đầu trọc lóc thi thoảng dúi vào chân bà vì buồn ngủ, thằng bé chưa muốn về, mấy chuyện đánh giặc của cụ già đang ngồi uống nước chè khiến nó luyến tiếc, sợ sẽ bỏ lỡ phần hay. 

“Thằng Tý, mau về nhà nấu cám cho lợn đi, sắp tối rồi.”

Bà ngoại ngồi bên cạnh lay nó tỉnh ngủ, giọng điệu càm ràm muốn nó về nhà trước chuẩn bị cơm nước. 

“Một lát nữa cháu về.”

Thằng Tý cau mày đáp lại, thái độ khó chịu ra mặt khi bà ngoại bắt nó về nhà trước. 

“Mày ở lại cũng không giúp được gì cho bà, về trước nấu cơm đun nước, giúp được khối về, mau về nhà đi.” 

Ánh chiều tà bắt đầu phủ lên khắp đường phố một tông màu cam vàng nổi bật, rực rỡ và dịu dàng, khác hẳn so với cái nắng gay gắt của trưa hè, một ngày lao động vất vả chuẩn bị kết thúc, gánh hàng rong và cửa hàng dần đóng cửa, bà ngoại của thằng Tý cũng dọn dẹp chuẩn bị về nhà. 

“Ông Hợi, ông Hợi ơi, ông về rồi hả, ông cho thằng Tý về cùng với.” 

Ông Hợi - ông vá xe ở ngày đầu làng dưới gốc cây đa cùng nhà thằng Tý, chả ai biết ông chiếm chỗ này từ khi nào, chỉ biết từ lúc cái làng Mõ được xây cái cổng thì ông Hợi đã chọn vị trí này để làm nơi vá xe. 

Ông Hợi lưng hơi gù, chân tay gầy guộc cảm tưởng mỗi da bọc xương, trên miệng lúc nào cũng phì phèo điếu thuốc lá, hai gò má cao hóp lại cùng bộ râu bạc phơ, nhìn mặt lầm lì nên bọn trẻ con trong làng Mõ này ai cũng sợ. 

Nhưng thằng Tý là ngoại lệ, nó chả sợ ông, nó còn hay trêu ông và ngồi nghe ông kể chuyện về thời ông còn nhập ngũ, xung phong ra trận, đánh bọn giặc Tây ra bã như thế nào. 

“Hả, thằng Tý đâu, nhanh cái chân lên, tao về trước đấy.”

Ông Hợi cầm theo hộp gỗ lỉnh kỉnh đồ nghề, tay cầm điếu thuốc đang hút dở, giọng khàn khàn như mắng nói lớn. 

Thằng Tý giật mình tỉnh cả ngủ, nó bật dậy nhanh chóng, lon ton đôi chân nhỏ chạy theo ông Hợi. 

“Nhớ nấu cám đun nước đấy Tý ơi.”

Bà ngoại hét lớn, cố dặn nốt thằng cháu của mình lần cuối trước khi bóng dáng nó khuất xa. 

Thằng Tý chẳng đáp lại, giơ cao tay ra hiệu, làm điệu giống mấy anh hùng rời đi đầu không ngoảnh lại chào tạm biệt người thân lên đường làm nhiệm vụ. 

Thằng Tý trên đường nghêu ngao hát, vừa hát bài đồng dao quen thuộc, vừa nhảy chân sáo vui vẻ, thi thoảng nó ngước nhìn ông Hợi đi bên cạnh xem xét biểu cảm. 

Nhà nó và nhà ông ở hai hướng khác nhau ở đoạn ngã ba cuối làng Mõ, nhà nó ở bên phải, cùng hướng ra ao làng và đường đi nối sang làng bên - làng Chày, còn nhà ông Hợi thì hướng còn lại, ngay gần ruộng khoai bỏ hoang - nghe đồn ở đó ngày xưa hay vứt xác giặc, nhiều ma nên không ai dám bén mảng đến gần. 

“Thằng Tý, nhà mày có thích ăn khoai không, tao cho mấy củ.”

Ông Hợi lên tiếng, hỏi thằng Tý trước khi cả hai đến ngã rẽ. 

“Cháu có, bây giờ ông cho cháu cái gì cháu cũng nhận.”

Thằng Tý nghe đến khoai mắt sáng cả lên, nó biết khoai ông Hợi cho ngon đến nhường nào, nó bở, nó ngọt, nó thơm, đợt trước ông cho nhà nó ba củ, nó ăn nguyên củ vẫn còn thòm thèm, lần này ông cho nó chắc chắn nó phải lấy. 

“Thế tí nữa qua nhà tao, tao đưa cho mày mấy củ, hôm trước đào được nhiều ăn không hết.” 

“Dạ vâng.” 

Vì được cho khoai mà thằng Tý vui vẻ ngân nga mãi, nó quên mất mấy cái lời bàn tán của hàng xóm về chỗ ở ông Hợi, nó chẳng quan tâm gì ngoài miếng ăn ngon sắp có, cầm được mấy củ khoai lớn trên tay mà như cầm được vàng, nó rối rít cảm ơn, cúi đầu đến khi rời khỏi nhà ông, phi nước rút về nhà khoe món ngon với bà ngoại. 

“Cháu chào ông, cháu về đây.” 

Những củ khoai lang ngon đấy là món quà trân quý nhất từ trước tới giờ nó nhận được, đồ ăn như vàng vậy, nó coi mấy củ khoai ấy như báu vật dưới lòng đất được đào lên, nó cầm chắc trong lòng, bảo vệ bằng mọi giá để mang về được đến nhà, trên đường cũng không quên ngân nga mấy câu tự chế.