– Cô Kim Hương! Cô Kim Hương! 

Ánh sáng đột nhiên phủ trên mí mắt cộng thêm tiếng gọi giật giọng thất thanh làm tôi không kiềm được nhăn nhó mặt mày. Giấc ngủ say vẫn ám đến dại cả người, chẳng rõ canh mấy mà đứa thị hầu đã vào buồng riêng thúc giục thế này. Tôi kiềm cơn khó chịu, cố tỉnh táo xem xem chuyện hệ trọng gì khiến cái Mai cả gan phá giấc mộng vàng của cô chủ nó. 

Trăm ngày như cả trăm, đập vào mắt là hàng xà gỗ áp mái làm từ sến từ táu dài cỡ sáu người khiêng mới xuể. Trông chéo đi một li là thấy thanh câu đầu thượng lương (1) chạm trổ mấy Hán tự mạ vàng đang nằm tít trên cao. Này sập gụ phủ nệm lông ngỗng, kia cái tủ bốn buồng khắc hình tùng trúc cúc mai. Nhà còn chưa sập, cớ gì con mắm Mai cứ ông ổng lên thế hả giời? 

Sau lớp màn trướng mỏng, dưới cái tù mù của căn buồng thiếu sáng chỉ thấy bóng dáng gầy gầy của đứa hầu gái búi tóc hai chỏm đang cặm cụi dọn dẹp từ Đông sang Tây. Hết đặt một chiếc chậu con lên ghế đẩu, con bé lại lỉnh kỉnh xếp gọn cái ống nhổ sứ vào sát chân bàn điểm trang.

– Cô ơi cô còn không dậy thì ông bà quở con chết mất thôi! 

Cái Mai làu bàu trong khi vớ lấy chiếc chổi xể để trong góc nhà. 

– Con đã bưng nước sẵn chỉ chờ cô dậy để hầu rửa mặt rửa mũi. Nay là tiệc đãi nguyệt, con đã thưa với cô từ hôm qua mà cô cứ thủng thà thủng thẳng, sắp sang giờ Mão rồi chứ có sớm sủa gì đâu.

À, ra là cái “tiệc đãi nguyệt” nhân rằm hàng tháng đây mà. 

Tôi ngao ngán ngáp dài một hơi. Chà, xem ra lần này thật sự không thể viện cớ ốm đau như hai bữa trước. Thân là ái nữ của gia chủ, thầy u làm sao để tôi vắng mặt liên tiếp được. Lại nói về bữa tiệc này, người ta cứ gọi cho sang mồm là đãi nguyệt thưởng trăng chứ ai cũng hiểu ngầm với nhau rằng đây chỉ là cái cớ để thầy tôi vời các bực phụ chấp (2) gần xa tới chén chú chén anh mà thôi.

Mải nghĩ đến cái bữa tiệc ồn ào sẽ kéo dài từ sáng đến tận tối mịt, cơn ngái ngủ của tôi không biết tự lúc nào đà bay đi mất dạng. Dỏng tai nghe kỹ lại thấy âm thanh cười nói huyên náo vọng lại từ đằng xa, xem chừng quan khách đã đến đông đủ, tập trung hết ở từ đường (3) khu nhà trên. 

– Này nhé, cô còn không dậy nữa con mách ông bà đấy! – Cái Mai chống nạnh đành hanh sẵng giọng đứng trước sập gụ.

Cái vía tôi vốn sợ thầy u một phép, vừa nhắc tới thôi mà người ngợm đã giật mình thon thót vội vã bước xuống giường ngay. Nhưng gượm đã, sao tôi lại phải sợ thế nhỉ? Tôi híp mắt nhìn cái Mai đứng ngoài trướng mỏng bụm miệng cười.

Á à, con bé này, dám cả gan lấy thầy u ra dọa tôi! 

Tôi lựa lựa đưa tay vuốt lại tấm áo, nặn ra một nụ cười đủ nết na thùy mị, bảo với cái Mai: 

– Mai vừa nói gì ấy nhỉ? 

Ý hớn hở trên mặt con bé tắt ngúm, nó khúm núm cúi người thảo mai thảo mốt:

– Lạy cô, con có nói gì đâu ạ. Ai lại dám hỗn hào với cô Kim Hương đây, tiểu thư khuê các đẹp người đẹp nết, ái nữ nhà chủ tiệm buôn vải ba đời Đàm Thịnh nức tiếng kinh kỳ này? – Nói xong nó vươn tay ra đỡ tôi bước xuống giường.

Ở với nó từ lúc mới đẻ tôi lại chả đi guốc trong bụng con mắm này, chắc chắn nó đang bấm dạ nhịn cười cho mà xem. Thôi thì trừ việc thêm mắm dặm muối “đẹp người đẹp nết”, lời thưa thốt kể cũng bùi tai.

– Vụng chèo khéo chống đấy. – Tôi lườm cái Mai trong khi bám vào tay con bé bước ra bàn trang điểm.

Cái Mai theo hầu nhà tôi từ lúc mới lọt lòng, lại bởi tuổi con bé cũng gần với tuổi tôi – tôi mười sáu thì nó mười ba, cách nhau ba năm tròn – nên u cũng ngấm ngầm sắp nó làm thị nữ riêng hầu hạ cho tôi từ tấm bé. Trộm vía con Mai nhanh nhẹn, ngoan ngoãn lại được cái khéo miệng không ai bằng nên thầy u ưng bụng lắm, đến mức nhiều lúc tôi còn tưởng nó mới là đứa thầy u tôi dứt ruột đẻ ra. Nhưng xí xớn thế thôi chứ Mai không phải đứa vô phép tắc vượt mặt chủ. Chẳng qua từ lúc tôi đổ bệnh, cứ động tới sức khỏe của tôi, con bé lại cứng miệng hẳn.

– Thầy lang cho vời hôm trước sắp tới chưa? – Tôi quay người về sau nhỏ giọng hỏi cái Mai.

– Con sắp xếp đâu vào đó rồi ạ. – Mai gật đầu đáp lại trong khi vẫn đều tay chải tóc cho tôi. – Bọn gia nô mỗi đứa đều nhận thêm ít đồng lẻ nên đến giờ ông bà vẫn chưa biết đâu cô. Gương lệch mất rồi, cô đợi con chút. – Cái Mai nhanh tay chỉnh lại tấm gương đồng.

Bóng gương phản chiếu một khuôn mặt trái xoan, đường nét ngũ quan thanh tú nhưng trông da dẻ xanh xao xa lạ. Tôi dìm xuống cơn rùng mình, vờ quay đi rồi bảo Mai: 

– Vấn đơn giản thôi nhé. 

Cái Mai dạ ran một tiếng rồi yên lặng tập trung vào việc của mình. Tôi ngồi im độ một lúc tự dưng lại thấy từ đâu thoảng mùi bồ kết ám khói. Chắc đứa hầu nào đang đốt ngoài bếp, tôi cố không động người để cái Mai chải đầu cho xong, tò mò đánh mắt nhìn ra ngoài cửa sổ để mở. Chỉ thấy giữa một vùng mây trời nối những xanh xanh ruộng nương, vườn tược, những mái nhà ngói, nhà tranh thô mộc, một làn khói lam lạc màu lặng lẽ tỏa lên tầng không.

– Cô chưa khỏe hẳn nên bà dặn chỉ cần ra chào quan khách, làm lễ vái gia tiên buổi sáng là được rồi. – Cái Mai dịu giọng ngắt khoảng lặng ra làm đôi. – Chốc chị Cúc sẽ mang y phục tới. Mà cô này, hôm nay tiệc lớn lại nhân đầu năm, hay mình cài thêm dải hoa hoặc cài trâm này đi, con sợ đơn giản quá bà nhà lại không hài lòng. – Mai cúi người xuống thỏ thẻ chỉ vào một chiếc trâm bạc, đầu trâm chạm hình một bông sen cầu kỳ. 

Tôi lắc đầu, đưa cho nó một chiếc khác làm bằng gỗ trầm thân điểm xuyết vài bông cúc cẩn trai. 

– Dạ vâng, con hiểu rồi ạ. 

Cái Mai nhận trâm cài tôi đưa, cẩn thận đặt lên búi tóc tròn nằm trên đỉnh đầu tôi. Trong khi đó tôi nghịch ngợm kệ đồ trang sức, lại nhặt thêm được một chiếc túi gấm nhỏ nhỏ trông hay hay dắt vào đai lưng.

– Dạo này cô lạ quá, con chẳng biết ý cô thế nào mà lần, hồi trước thì cô thích nhất cái trâm Ngân Liên đó, bây giờ lại chỉ toàn lựa đồ gỗ với thứ gì đâu. – Nó làu bàu trong miệng rồi đưa cho tôi một tấm khăn lụa đã dấp nước. – Cô rửa mặt ạ.

Xong xuôi cái Mai tính chuẩn bị ca và ống nhổ, nhưng hình như vẫn còn băn khoăn điều chi, con bé lén nhìn tôi, toan mở miệng nói gì đó mà bỗng khựng lại rồi thở dài.

- Làm sao? Có chuyện gì?

– Chuyện thầy lang mới… – Cái Mai gãi gãi đầu. – Sao… Sao cô lại giấu ông bà vậy ạ? Bệnh tình của cô… – Nó ngừng lại một chập. – …vẫn chưa khỏi ạ?

Một cảm giác chán nản đột nhiên dậy lên trong lòng, tôi không đáp lời cái Mai, quay người nhìn vào mặt gương đồng, lặng lẽ hít một hơi sâu rồi cũng bắt chước nó thở dài mệt mỏi.

Thành thực bảo không ngán ngẩm cái thân này là nói dối, chuyện tôi đổ bệnh đã là chuyện từ hồi tháng Chạp. Kể từ đó tới nay, qua hết cái Tết nguyên tiêu, sang cả tháng hai đầu năm mà người ngợm vẫn lúc nóng lúc lạnh không rõ nguyên nhân. Thầy u lo lắng cho vời thầy lang có tiếng tới thăm khám, nhưng ai cũng chỉ nói tôi trúng phong hàn nghỉ ngơi tĩnh dưỡng một thời gian là khỏi. Thế mà thuốc thang hết hai tháng giời vẫn chưa thấy khỏe lại, trong mình cứ như có ma nhập, dặt dà dặt dẹo mãi. Sợ có người âm theo, u đi hỏi hết thầy này đến thầy nọ. Miễn là mang danh “thầy”, không cần biết coi tử vi, tướng số hay bên đuổi tà, u cũng kéo về nhà xem cho tôi bằng được. Nhưng thầy nào cũng kêu số tôi thọ, điền trạch đang đà thịnh vượng, mộ phần gia tiên không có gì đáng lưu tâm, chắc chắn chẳng có ma nào dám quấy phá. Lại có người bảo ma nào mà tới thì hẳn cũng bị ba đời tổ tông nhà tôi mắng cho một trận rồi đuổi ra ngoài. Nghe đâu phước phần âm nhà tôi lớn lắm, chẳng thế thầy u ngồi không cũng hốt được khối bạc từ tài sản cụ kỵ để lại. 

Tốt lành như thế nhưng u tôi lại không hài lòng với kết quả này. 

U nài ép cho bằng được phải có thứ gì đó đang bất ổn để lập đàn cầu an giải hạn. Thế là dù tôi chưa xuống Âm Tuyền đoàn tụ với ông bà nhưng hương hỏa trong nhà cứ mịt mù liên tục cả mấy tháng nay. Nếu thật sự phước phần âm nhà tôi lớn, gia tiên có mắt mà phù hộ độ trì hẳn trên trời cũng đang phát bực vì u cứ cầu an mãi. Nhiều đêm tôi cứ nằm mơ có tiếng thoang thoảng của cụ ông nào: “Mẹ cha chúng mày, đốt cái gì mà đốt lắm thế! Cầu với chả an, nhà chúng mày thế mà chưa an à? Mẹ cha lũ chúng mày! Khói mù cả mắt tao rồi! Giời ơi!” 

Mỗi lần mơ như thế, tôi lại choàng tỉnh dậy, mồ hôi mồ kê ướt nhẹp. Mang theo lòng sợ hãi, tôi gọi cái Mai bảo nó đi ra đàn cầu an rồi đốt thêm một bó hương nữa xin lỗi ông bà gia tiên. Độ đốt thêm đến lần thứ ba thì tôi không gặp phải ác mộng gì nữa mà ngủ ngon lành thẳng cẳng tới sáng. Hẳn ông bà trên cao đã hài lòng với biểu hiện của gia đình nhà tôi lắm. 

Nhưng cũng kể từ đó, bệnh tôi lại trở nặng hơn, người cứ ủ dột chẳng buồn nói cười, trong lòng lúc nào cũng như đeo chì. Nếu mỗi sáng không có cái Mai dựng dậy hẳn tôi cứ thế mà ngủ từ ngày này sang tháng khác.

Lúc này cái Mai đã trở vào phòng mang theo khay y phục được chuẩn bị sẵn: Một tấm áo lụa màu lục vạt dài thêu mấy nhành bích đào và đàn yến oanh, một chiếc thắt lưng màu thẫm, áo lót xếp dưới quây váy vải tơ tằm hoa chanh cùng chiếc quần thụng trắng, một chiếc kiềng vàng gắn lục lạc, đôi vòng ngọc điền lam, nhẫn mã não và bông tai bạc khảm hình búp sen (5). May mà tôi còn dặn trước chỉ muốn ăn vận đơn giản thoải mái vì trong người vẫn còn chưa khỏe hẳn, không biết không dặn thì còn cỡ nào…

Dù đã được cái Mai giúp đỡ, nhưng sửa soạn cho chỉnh tề cũng phải mất thêm một tuần trà. Hết lớp này đến lớp khác, tới khi mặc xong cái áo lụa đào ngoài cùng thì nắng cũng đã ngả sang màu vàng ươm. 

– Cô này… – Đang tính mở cửa đi ra ngoài thì cái Mai bất chợt níu ống tay áo tôi.

– Hở?

Mặt cái Mai tỏ rõ vẻ khó xử, tôi giục mãi nó mới chịu lên tiếng. Hôm nay con này cứ phải gió làm sao.

– Thôi thì con cứ dặn cô trước, cô nghĩ con quá phận thì con cũng đành chịu… – Nó nuốt nước bọt rồi bảo tiếp. – Chém cha không bằng pha tiếng, cô chớ có nhại giọng linh tinh…

Tưởng chuyện gì nữa!

– Rồi rồi rồi, mày yên tâm.

Tôi vỗ vỗ lên mu bàn tay nó đang níu áo. Xong lại ho khan mấy tiếng dợm họng cho thanh, lẩm nhẩm lại đúng khẩu âm của người ở đây rồi nở một nụ cười dịu dàng thanh tao nhún mình mẫu mực:

– Thưa thầy thưa u, con mới sửa soạn xiêm y xong, con xin phép được hầu trà thầy u ạ. 

Thực hành đâu ra đấy, tôi vội vàng hếch mặt tự mãn trước cái nhìn săm soi của đứa hầu gái:

– Sao? Mày thấy chuẩn giọng chưa, có lộ tí nào đâu? Xời, vào vai gái ngoan thì cô mày không cần phải diễn.

– Đấy, rồi cô cứ nói nhăng nói cuội thế, đến có ngày con phải nhờ người khiêng cáng đón cô về. 

– Cái mồm cái mồm! Mày cứ yên tâm. Mở cửa đi, chốc lại không kịp thầy lang tới bây giờ. 

Cái Mai vùng vằng đi ra tháo then cài, miệng vẫn làu bàu cấm ca cấm cảu:

– Rõ khổ chửa? – Nó lườm tôi rồi buột miệng nói ra cái thứ tôi đã cấm nó nhắc lại. – Mắc cái gì không mắc lại mắc phải cái bệnh "xuyên không"! Giời ơi là giời! 

***

Chú thích: 

(1) Câu đầu thượng lương: Thuật ngữ trong kiến trúc chỉ các dầm ngang, bờ nóc đỡ mái nhà. Các chữ Hán được khắc trên câu đầu thượng lương thường mang ý nghĩa tốt đẹp, chúc phúc cho con cháu trong nhà.

(2) Bực phụ chấp: Cách gọi các bậc bề trên, bằng vai với cha, với anh mình.

(3) Từ đường: Nhà thờ họ hoặc nhà thờ tổ tiên.

(4) Trang phục thời nhà Lý được tác giả tham khảo một số tư liệu dưới đây trong lúc phóng tác: https://daivietphonghoa.wordpress.com/2021/02/06/cac-kieu-toc-cua-phu-nu-thoi-ly-tran/ và https://daivietcophong.com/trang-phuc-va-trang-suc-thoi-ly-tran-qua-tu-lieu-khao-co-hoc/ và “Ngàn năm áo mũ” của Trần Quang Đức.

1 0