“Khi mỗi gốc cây, mỗi mái nhà đều có thể là nơi ẩn nấp của nghĩa quân, khi mỗi ánh mắt nhìn đều chứa đầy căm hờn, thì kẻ địch không còn đất dung thân.”

– Bình Ngô Sách lược (hư cấu)

Sự chuyển biến trong “lòng dân” không chỉ dừng lại ở nhận thức hay thái độ, mà đã nhanh chóng biến thành những hành động cụ thể, thiết thực, hỗ trợ đắc lực cho cuộc kháng chiến của nghĩa quân Lam Sơn.

Nếu như trước đây, khi gặp những người của Lam Sơn hoặc những người bị nghi là có liên hệ, người dân còn e dè, sợ sệt, thậm chí lảng tránh vì sợ bị liên lụy, thì giờ đây, họ đã chủ động hơn rất nhiều trong việc giúp đỡ, che chở. An và các liên lạc viên khi hoạt động ở các địa phương cảm nhận rõ điều này. Nhiều người nông dân khi ra đồng, thấy dấu hiệu di chuyển bất thường của lính Minh, đã không quản nguy hiểm, tìm cách báo tin ngay cho các cơ sở bí mật hoặc những người mà họ tin là thuộc về nghĩa quân. Có người còn bí mật vẽ lại sơ đồ bố trí canh gác của một đồn trại nhỏ gần làng mình.

Những gia đình nghèo khó, dù bản thân cũng đang thiếu thốn, sẵn sàng nhường cơm sẻ áo, đào hầm bí mật trong nhà để che giấu nghĩa quân bị thương hoặc các thành viên mạng lưới đang bị địch truy lùng gắt gao. Họ coi đó là việc nghĩa, là trách nhiệm của mình đối với non sông. Một bà mẹ già có con trai tham gia nghĩa quân đã nói với An khi anh đến ẩn náu tại nhà bà: “Các chú cứ yên tâm ở đây. Còn mẹ già này thì còn che chở được cho các chú. Chỉ mong sao các chú giữ gìn sức khỏe, đánh đuổi hết lũ giặc đi cho dân được nhờ.” Tình quân dân cá nước ngày càng trở nên gắn bó sâu sắc.

Không chỉ dừng lại ở sự ủng hộ tinh thần và vật chất, người dân còn bắt đầu có những hành động phản kháng trực tiếp hơn đối với ách đô hộ, dù ban đầu chỉ là những việc nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa. Ở một số làng xã, trước sự áp đặt một loại thuế mới vô lý của quân Minh, dân chúng đã đồng lòng tìm cách trì hoãn, hoặc thậm chí công khai từ chối nộp thuế, dù biết rằng có thể bị đàn áp dã man. Họ lý luận rằng mùa màng thất bát, không còn gì để nộp nữa. Sự đồng lòng ấy khiến bọn quan lại thu thuế cũng phải có phần kiêng dè.

Những người phu bị bắt đi lao dịch nặng nhọc cũng không còn cam chịu như trước. Họ bí mật truyền tai nhau cách làm việc chậm chạp, cách “vô tình” làm hỏng công cụ, hoặc tìm mọi cơ hội để bỏ trốn trên đường đi hoặc tại các công trường. Một vài kẻ Việt gian khét tiếng gian ác, chuyên chỉ điểm, hãm hại dân lành để lấy lòng giặc, đã bị dân làng âm thầm trừng trị trong những đêm tối trời, khiến bọn tay sai khác cũng phải chùn tay.

Lòng dân đã thực sự hướng về Lam Sơn. Tin tức về những chiến thắng của nghĩa quân, dù nhỏ, cũng được họ truyền tai nhau với niềm vui và hy vọng lớn lao. Những bài thơ, câu hịch của Nguyễn Trãi được họ ghi nhớ và nhắc lại như lời cổ vũ tinh thần. Nhiều thanh niên trai tráng, không cam chịu kiếp sống nô lệ, nghe theo tiếng gọi của non sông và những lời hiệu triệu đầy nhiệt huyết, đã tìm mọi cách vượt qua sự kiểm soát của địch, tìm đường lên Lam Sơn để gia nhập nghĩa quân. Lực lượng của Lê Lợi nhờ đó ngày càng lớn mạnh không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng, với những con người mang trong mình lòng yêu nước và ý chí chiến đấu kiên cường. Biển người đang thực sự dậy sóng, tạo thành hậu phương vững chắc và nguồn sức mạnh vô tận cho cuộc kháng chiến.

0 0