“Kẻ vén màn bí mật, người cất tiếng chính nghĩa. Sự kết hợp ấy tạo thành sức mạnh vô hình nhưng khuynh đảo càn khôn.”

– Mật thám ký sự (hư cấu)

Cuộc gặp gỡ đầu tiên đầy ý nghĩa đã đặt nền móng vững chắc cho sự hợp tác chặt chẽ và hiệu quả giữa Trần Nguyên và Nguyễn Trãi – hai bộ óc lớn của nghĩa quân Lam Sơn. Họ nhanh chóng nhận ra rằng, tài năng và lĩnh vực hoạt động của mình có thể bổ trợ hoàn hảo cho nhau, tạo nên một sức mạnh tổng hợp mà kẻ thù khó lòng đối phó.

Trần Nguyên bắt đầu chủ động chia sẻ với Nguyễn Trãi những thông tin tình báo chọn lọc, quan trọng mà mạng lưới của mình dày công thu thập được. Đó không chỉ là những tin tức quân sự khô khan về số lượng binh lính hay vị trí đồn trại địch. Chàng cung cấp cho Nguyễn Trãi những bằng chứng cụ thể về tội ác man rợ của quân Minh đối với dân thường, những câu chuyện cảm động về tinh thần quật khởi, sự hy sinh thầm lặng của người dân ở các nơi trong việc che chở, giúp đỡ nghĩa quân, hay những thông tin về sự mục ruỗng, mâu thuẫn trong chính bộ máy cai trị của giặc.

Một lần, Trần Nguyên mang đến cho Nguyễn Trãi một báo cáo chi tiết vừa được mạng lưới xác minh về việc tên Tri huyện họ Mã ở châu Hoan tự ý tăng thuế muối gấp ba lần, lại còn dung túng cho đám thuộc hạ đánh đập tàn nhẫn những người dân nghèo không nộp đủ, khiến dân tình vô cùng oán thán.

Nguyễn Trãi xem xong báo cáo, mắt tóe lửa giận, đập nhẹ tay xuống bàn: “Lại một tên sâu mọt hại dân! Tội ác này phải được phơi bày cho thiên hạ biết!”. Ông lập tức trải giấy bút, vung bút viết nhanh những dòng chữ đanh thép trong một bài hịch mới, có đoạn:

“Nay lại nghe châu Hoan, họ Mã kia tham tàn,

Thuế muối tăng ba, xương dân thêm khô héo.

Roi vọt căm căm, máu người oan chảy đẫm.

Trời đất há dung, lòng người nỡ làm ngơ?”

Bài hịch sau đó được các liên lạc viên của Trần Nguyên bí mật sao chép, truyền đi khắp vùng Nghệ An, Thanh Hóa, không chỉ khơi dậy lòng căm phẫn trong dân chúng đối với tên Tri huyện họ Mã, mà còn vạch trần bản chất bóc lột, tàn bạo của cả bộ máy cai trị nhà Minh, củng cố thêm niềm tin vào chính nghĩa của Lam Sơn. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa thông tin tình báo chính xác và ngòi bút sắc bén đã tạo ra một sức mạnh tuyên truyền to lớn.

Những thông tin tình báo đó, dưới con mắt tinh tường và ngòi bút tài hoa của Nguyễn Trãi, đã trở thành những chất liệu vô giá, là nguồn cảm hứng để ông viết nên những áng văn chương chính luận hùng hồn, những bài hịch đanh thép, những bức thư kêu gọi thống thiết, đầy sức thuyết phục. Ông không chỉ tố cáo tội ác của giặc Minh bằng những lời lẽ chung chung, mà bằng chính những sự thật cụ thể, những câu chuyện người thật việc thật do mạng lưới của Trần Nguyên cung cấp, khiến cho các tác phẩm của ông có sức lay động và lan tỏa mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Nguyễn Trãi bắt tay vào việc soạn thảo các bài hịch kêu gọi binh sĩ nêu cao tinh thần chiến đấu, các văn thư gửi đến các hào kiệt còn đang ẩn mình hay dao động ở các địa phương, kêu gọi họ hưởng ứng ngọn cờ chính nghĩa Lam Sơn. Ông còn viết những thư dụ hàng gửi cho các tướng sĩ người Việt đang lầm đường lạc lối trong hàng ngũ giặc Minh, đánh vào lương tri và lòng yêu nước còn sót lại của họ.

Trần Nguyên, lần đầu tiên được chứng kiến một cách trực tiếp sức mạnh khủng khiếp của văn chương trong cuộc chiến tranh, không khỏi kinh ngạc và thán phục. Một bài hịch của Nguyễn Trãi được truyền đi, có sức mạnh hiệu triệu hơn vạn lời hô hào suông. Một bức thư dụ hàng sắc sảo, thấu tình đạt lý, có thể làm lung lay ý chí chiến đấu của cả một đạo quân địch. Chàng nhận ra rằng, cuộc chiến này không chỉ cần đến những mưu lược tài tình nơi sa trường hay sự bí mật, chính xác của tình báo, mà còn cần cả sức mạnh của ngòi bút, của chính nghĩa được diễn đạt bằng lời lẽ hào hùng và lay động lòng người.

Sự hợp tác giữa Trần Nguyên và Nguyễn Trãi ngày càng trở nên chặt chẽ và ăn ý. Họ thường ngồi lại với nhau hàng giờ liền trong căn lều chỉ huy, bên những tấm bản đồ quân sự chi chít ký hiệu, những bản báo cáo tình báo vừa được giải mã, và cả những trang bản thảo còn thơm mùi mực của Nguyễn Trãi. Trần Nguyên cung cấp thông tin thực tế, cập nhật về tình hình địch ta, về những diễn biến mới nhất trên các mặt trận và cả trong lòng dân. Nguyễn Trãi dựa vào đó để phân tích sâu hơn về thế và lực, đề xuất những kế sách về chính trị, quân sự, binh vận, và quan trọng nhất là tiếp tục viết nên những áng văn bất hủ, vừa để cổ vũ tinh thần nghĩa quân, vạch trần tội ác của giặc, vừa để tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi hơn nữa của nhân dân cả nước và làm tan rã hàng ngũ địch từ bên trong.

Họ không chỉ đơn thuần là đồng minh chiến lược trên bàn cờ kháng chiến. Những buổi làm việc chung, những cuộc trao đổi thẳng thắn đã biến họ thành những người bạn tâm giao thực sự. Họ chia sẻ với nhau cả những suy tư, trăn trở về vận mệnh đất nước, về tương lai của dân tộc sau ngày chiến thắng. Giữa bộn bề khói lửa và hiểm nguy của chiến tranh, sự đồng điệu về trí tuệ và tâm hồn, sự thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau đã mang lại cho cả hai nguồn động viên và sức mạnh tinh thần to lớn.

Sự xuất hiện của Nguyễn Trãi như một ngôi sao sáng trên bầu trời Lam Sơn, không chỉ soi đường cho nghĩa quân bằng tài năng mưu lược và văn chương kiệt xuất, mà còn mang đến cho Trần Nguyên – người vốn quen với sự cô độc trong bóng tối của công việc tình báo – một người bạn tri kỷ, một đồng minh vững chắc trên mặt trận tư tưởng và văn hóa. Cuộc đấu trí với Vương Cử vẫn còn đó, đầy cam go và hiểm nguy, nhưng giờ đây, Trần Nguyên không còn hoàn toàn đơn độc trong việc định hình chiến lược và đối phó với những âm mưu thâm độc của kẻ thù. Chàng đã có thêm một bộ óc lớn, một trái tim lớn cùng kề vai sát cánh, cùng chiến đấu cho một mục tiêu chung: độc lập cho non sông và sự trường tồn của văn hiến Đại Việt.

0 0